Raffaele Calogero

Le due poesie a seguire sono liberamente tratta da “Liete ricorrenze e Sognando Faito”, una raccolta di poesie dialettali del maestro Calogero.

‘Addo’ Zemberenielle ‘o pizzaiuole!

Cu ‘a pizzaria dò viche ‘e San Vicienze,
Zemberenielle è ‘o meglie pizzaiuole,
era nu maste, ‘e cu santa pacienze,
faceve ‘e pizze belle cumm’o sole!

Pigliava chella pasta è arruvutave,
cu chelli ‘mmane fatte pò mestiere,
pe ‘ncopp’o sciore ‘e pacchere sunave
sule a vedè sti pizze jh! Che piacere!

Zemberenielle tutte ‘nguacchiate ‘e sciore,
cu ‘o cappellone jò cammese ‘mbiancate,
metteve ‘ncopp’e pizze chin’ammore,
pepe, vasenicola prufumate!

‘O fumme jà ‘ddore ‘e chesti margarite,
cu muzzarelle, pummarole ‘e ccase,
‘stu pizzaiuole vuie nun ‘o crerite,
per chesti pizze, ‘o resse ciente vase!

Ih! Che sapore mocca ca te siente,
vire che sape fà Zemberenielle,
mo correne ‘a du Isse tutt’a’ggente,
per chesti pizze: levammece ‘o cappielle!

* * *

‘O Canine jo Mulare!

‘Ncoppe Faite, da ‘o Monte e San Michele,
duie Vescheve, ‘Nduline e San Catielle,
sott’a na Grotta, cu a luce ‘e na cannele,
preiane ‘a Dio, guardanne ‘o ciele jè stelle!

Rèt’a ‘sta Grotta, che corne ‘sta appizzate,
‘và Satana spianne ‘a ‘sti duie Sante,
tentanne ‘e farle fa cocche peccate,
jenne rubanne ‘a fede ‘a tutte quante!

Nu lampe e po’ nu truone scenn’a ciele,
cu ‘a spada sfudarata spicche ‘o vole,
so schiatte sott’e piere, è San Michele,
le rompe ‘ll’uocchie, ‘o nase, e pur’e’mmole!

Stà bestia chin’e fuoche, fumm’e fele,
sbuffanne ‘a vocca ‘e riente e bile amare,
jettaie ‘ncopp’a ‘o Monte ‘e San Michele,
duie pizze ‘e nu canine e nu mulare!

Si mò tu guarde ‘a cresta ‘e stì muntagne,
vìre ‘e duie pizze ancora ‘e chistì riente:
‘A storia è semp’a stessa ‘e nun se cagne,
stu fatte ‘o va cantanne tutt’a gente!

* * *

Le due poesie a seguire sono liberamente tratte da “Fantasie Stabiese: Ricordi”, una raccolta di poesie del maestro Calogero pubblicata nel 1989.

Catielle Catelle!

‘Stu nomme ‘nce stà ancora chi arricorde,
nu tipe snelle, alte ‘e currentone,
faceva ogne mestiere è pe ffà sorde,
sempe elegante ‘e mmano nu bastone!

‘O vere tipe pe fa fesse ‘a ggente,
si presentava ‘a sinneche e avvucate,
quanne faceve cheste era cuntente,
campanne sempe ‘a copp’ e spalle ‘e ll’ate!

Se presentaie na vota ‘int’o paese,
cumm’e nu gran signore possidente,
isse magnave è chi pavave e spese,
ca vocca soia ‘mbrugliava tutt’a ggente!

Tutta ‘sta ggente ch’era fatta fesse,
se mettene accuvate ‘a nu purtone,
passanne ‘a llà, chi ‘o currette ‘appriesse,
‘e chi ‘o pigliaie ‘a schiaffe e chi a bastone!

‘E lucche pò arrivaiene ‘inte stelle,
e fernette e fa Catielle ‘e pò Catelle!

* * *

‘E biscotte ‘e Riccarde!

Ih! Che profume ‘e zucchere ‘e cannelle,
Riccarde ne sfurnava biscuttine,
freselle e tarallucce accussì belle,
che t’addubbave ‘o stommache ‘a matine!

Teneva nu segrete, era n’addose,
senza se fa vedé che ‘ncio metteve,
è ‘nce ‘mpastave pure ll’ati ccose,
robba ca sultant’Isse cunusceve!

Bagnante, pacchianelle ‘e furastiere,
currevane ‘o Rillorge addù Riccarde,
rigneve chilli cuoppe cu maniere,
biscotte, tarallucce e savuiarde!

Pò Munne hanne rirate sti biscotte,
Riccarde è nu ricorde ‘e giuventù,
mo fanne sulamente pane cuotte,
chella bellezza, nun ‘a verimme cchiù!

Certo di fare cosa gradita, rimetto alla vostra attenzione alcune poesie dialettali liberamente tratte da “Pennellate Stabiesi”, una raccolta d’autore, pubblicata a Castellammare nel settembre del 1985.

O pianine ambulante!

‘Nu viecchie, ‘e nomme Zì Giuvanne ‘e DDio,
cù nà puteca ‘ncoppe ‘a Capurrine,
cù ‘nù pianine viecchio ieva p”e vie,
purtanne ‘e serenate ogne matina!

All’angule d”e viche addò fermava,
sentevene canzone belle d’ammore,
‘a chistù suone ‘a ggente s’affacciava,
‘stà serenata ‘e rallegrave ‘o core!

Se stanca ‘a mano ‘o viecchie à girà ‘à rota,
se’ cagna ‘a mano pé cagnà canzona,
‘lle dice ‘nà guagliona: n’ata vota,
me suone ‘stù mutivo ‘e passione!

P”e vie nun sé sente cchiù ‘o pianino,
‘o viecchio è stanco ‘e se sò rott”e ccorde,
‘stù suone nun ‘ncé scete cchiù ‘a matina,
‘e Zì Giuvanne ‘e DDio resta ‘o ricordo!

* * *

‘A carruzzella!

Rieste sempe ‘a regina ‘dd’e vvie!
Quanne steve ‘a cascetta cù tico,
t’annuccave, ‘e cù ‘cchiù fantasia,
‘a girà pé ‘sti vasce ‘e ‘sti viche!

‘Nnanz’a ‘a tè stù cavalle ca trotta,
p”e vvie larghe nun ‘ce ‘stà chi te ‘ntoppa,
‘sta carrozza nun piglie ‘nà botta,
‘è ‘o scurriate ‘o cucchiere cà schioppe!

Quanta spose, ‘a spusà tu è purtate,
quanta corse ‘o ‘spitale ch’hè fatte,
‘mò ‘o signore d”o treno è arrivato,
pè girà ‘nzieme ‘a tte vene ‘a patte!

Nun hè fatte ‘a nisciune mai male,
sott’è ‘rrote nun hè fatte maie muorte,
nun te ponne chiammà criminale,
vai cchiù lente, e peccheste c’haie tuorte!

Mò ca sola staie chiusa ‘int’à stalla,
pienze ancora ‘e ricorde ‘e ‘sti vvie,
‘nzieme a tè pur’è stanco ‘o cavallo,
pé cumpagna te ‘stà ‘a pucundria!

Corre l’auto, ma si ‘e vvie songo astrette,
site tante, e pecchesse fermate,
chi ‘ncarrozza hè à girà ‘mbiciclette,
cù ‘sti mezze cchiù ambresse arrivate!

* * *

‘O Paese mio!

Ognune se vanta ‘o paese native,
si pure nun è belle ‘o stesse s”o vanta!
Però giudicate si mò v”o descrive,
si è overe ch’è bello dicite altrettante!

Tene pe’ sfondo ‘o vverde ‘e sti monte,
ogne stagione se cagne ‘e culore,
cu ‘o russo cu ‘o gialle se tegnene ‘e pponte,
pere ‘nciò mette ‘na mana ‘e pittore!

Pe’ liette ‘stì monte ‘nce tene nù mare,
se specchia ‘n’azzurre e nù ciele c’affaccia,
‘nù mante ‘e rignante ‘stù mare me pare,
pazzeiano ‘e vvele cù ‘ò viente ‘e bunaccia!

Tè forma nà curva ‘stù golfo ‘e rimpette,
cù Napule, Capre, Surriente cà vide,
‘stì case cà ‘a mare ‘e culure riflette,
tu rieste ‘ncantato cchiù guarde, cchiù ammire!

Sò mille culure ‘e ‘stì ccase in culline,
sò tante ‘stì ville cu ‘o vverde ‘a luntano,
strette abbracciate ‘stì ccase vicine,
pare stà ‘a mare ‘a culline ‘e Puzzane!

Nà cascia d’armonica chè maraviglia!
Che musica siente int’à villa ogni sera,
‘a Norma, ‘a Traviata, ‘o Barbiere ‘e Siviglia
te leva ‘a tristezza te siente cchiù allera!

Ricorde l’artiste ccà ‘nterre so nate,
‘e musiche ‘e Denza p’ò munne ‘a girà;
rumanze e canzone e cchiù appassiunate
te cante ‘o Vesuvie ” Funiculà “!

Sò figlie ‘e ‘stà terra Viviani e Bonito,
artiste cà ‘a nuie nun ponne turnà,
Bonito pittore ‘o cchiù favurito,
Viviani p”o munne ha sapute cantà!

A fora à ‘stì prete sò tanta funtane,
sò ciente sapure cà ‘st’acqua ‘nce tene,
si sule t”o vvive rinfresca e te sana,
‘e pè tanti ccose chest’acqua ffà bene!

‘E pè stù Cantiere me chiagne ‘stù core,
‘a gloria d”e nnave cu ‘o sanghe è descritta,
‘stà flotta cù ggloria, curaggio ed onore,
‘a Patria ‘e vittorie, maie avute scunfitte!

‘E ‘ncoppa ‘a ‘stù mare ‘stà fermo ‘o Castiello,
cà Carlo D’Angiò ‘o teneve cchiù caro,
guardanne ‘o Paese d”o munne cchiù bello,
dicette cu ‘o core: CASTIELLAMMARE!

* * *

‘O Varo!

Se vede na festa pè tutt”o paese,
pè fore ‘e balcune sò spase ‘e bandiere,
annuccata ‘stà Nave col grande pavese,
tu pruove nà gioia pè tutto ‘ò Cantiere!

Pare ‘a Sirena sdraiata ‘a ‘nù lietto,
cumm’à ‘nà sposa ‘stà Nave me pare,
‘e tutt’è ‘mmitate l’ammira ‘e l’aspetta,
‘stà Nave cuntenta pè scennere ‘a mmare!

Già pronta ‘a Madrina c’aspetta ‘ò cummanne,
‘e taglià ‘o nastre e si è libera ‘a via,
‘a voce d”o Sposo: Se rompe ‘à sciampagne,
và ‘a mmare ‘stà Nave in nome di Dio!

Bella se move, cchiù scenne cchiù scorre,
e già tocca ll’acqua che scumma fà ‘a prora,
se regne ‘stù mare è già ferma ‘a zavorra,
‘e tutt’è Sirene ,nce fanne ‘nù core!

‘Stì Maste ‘e Cantiere si ‘è gguarde int’a ‘ll’uocchie
‘nà lagrima brilla, ‘nce tene nascosta,
‘o sanghe ‘è stà ggente à ‘stà Nave s’accocchia
purtanne ‘sti core addò à Nave s’accosta!

* * *

Funtanelle ‘e Quisisana!

Funtanelle ‘e Quisisana,
sempe fresche ‘e zampillante,
vuie aurnate ‘stu viale,
mmiez’a st’albere ‘e castagna,
iè tenite annascunnute
‘e ricorde ‘e core amante,
ca se fanno ‘a scappatella
mmiez”o vverde d”e muntagne!

Quando torna ‘a Primmavera,
vuie sentite cchiù l’ammore
che s’affaccia int”a chest’acqua,
se renfrescano ‘e vucchelle,
mmiez”o vverde curallino,
s’addurmentano sti core!
(E’ ll’ammore d”e guaglione,
è ll’ammore ‘e piccerelle)!

M’arricorde quanne io pure,
chistu core era guaglione,
te cercava, te vuleva,
te purtava ‘a sti funtane,
‘e ‘a chell’ombra te parlava
te cercava comm’o ‘ppane,
passianno ‘a core ‘a core,
strette strette pe sti ‘mmane!

‘E stu sussurrie d’ammore,
pure vuie pare ascultate,
dint”a ‘st’acqua ‘sti ricorde
mentre scorreno ‘e funtane!
So’ prumesse, giuramente
de ‘sti core ‘nnammurate,
comm’a ‘st’acqua ca se perde:
(Funtanelle ‘e Quisisana!)

* * *

‘A Cascia Armonica!

‘Nce chiagne ‘o core quanne passianne,
piglianne ‘o ppoche ‘e sole mmiez”a villa,
cumm’a ‘nà cascia ‘e muorte te guardamme,
(Ncé vulisse rinfaccià cù ciente strille!)

Vulisse dì ‘à stà ggente cà passea,
è ‘stannete vicine senza scuorne,
(vuie site senza core ‘e cchiù ‘e ‘ll’ebbreie,
ve site già scurdate ‘e chilli juorne!)

Ogne stagione ‘o popole affullave,
venennese ‘a piglià li poste annanze,
‘a centenare ‘e mmane me schiuppave,
pé ‘ll’opere e p”e celebre rumanze!

Sunava ‘Aida, ‘a Tosca, ‘a Traviata,
‘o Rigoletto, ‘a Norma, ‘o Truvatore,
‘e pate vuoste io l’aggio saziate,
‘e chesti ‘nnote aggio rignute ‘o core!

Mò cu ‘stà giuventù ch’è chiene ‘e fuoco,
c’à rumba, ‘o roccherrolle ‘e ‘o ciacciacciaie,
fà sule mosse è balle toche toche,
tè stona ‘e rrecchie ‘e nun ‘a fernesce maie!

Perciò nun me guardate cù disprezzo,
senza parlà cchiù ‘e mè c’avite tuorte!
‘Pe causa ‘e ‘stì balle ‘e stì schifezze,
songhe pè vvuie cumm’à ‘na cascia ‘e muorte!

* * *

‘Ll’opere ‘e puzzulille!
(ovvero il teatro di San Carlino)

‘Nà vota steve dint’à Scala ‘e Tatore,
‘o triatielle ‘e ‘ll’opera d”e pupe,
‘nù castagnaro all’angolo che addora
venneve ‘allesse dint”o cuoppe cupe!

Fore ‘o triate cù ciente cartielle,
leggevene ‘e sturielle ‘e chella sera,
guerre ‘e Rinalde ‘e fatte ‘e Zi Bacchielle,
sò cose ‘e storie, songhe fatte overe!

Appena ‘int’ò triato aiza ‘o telone,
lottene ‘e pupe ‘a spade ‘e cù curtielle
pure ‘e guagliune cù ‘e scorze ‘mellone,
‘à sunà ‘nfaccia ‘e se tirane ‘e ‘ppelle!

Pure ‘stù munne pare ‘nù triate,
‘mmiez’à ‘stà ‘ggente pupe ‘s’addevente,
cu ‘o cape ‘e spave tù si cummannate,
‘è pè campà faie ‘o fesse cà ‘nun siente!

Lascia un commento

Il tuo indirizzo email non sarà pubblicato. I campi obbligatori sono contrassegnati *